Ο Μόρνος και το νερό μας

του Γ. Σκόκα

Κατά καιρούς, και δη όταν πλησιάζουν εκλογές, όλο και κάποιος «θεσμικός» εμφανίζεται για να θίξει ένα από τα μεγάλα προβλήματα του τόπου....

Από τα διαχρονικότερα το σχετικό με την τεχνητή λίμνη του Μόρνου, από την οποία υδροδοτείται η Αθήνα, και τα λεγόμενα αντισταθμιστικά οφέλη.

Αυτή την φορά η ερώτηση έγινε προς τους υπουργούς υποδομών και εσωτερικών, κυρίους Χρυσοχοΐδη και Μιχελάκη αντίστοιχα, από την βουλευτή του νομού Φωκίδας, κυρία Μανδρέκα. Βέβαια, δεν επίκεινται βουλευτικές εκλογές ώστε να καίγεται να εμφανίσει έργο η κα. Μανδρέκα, αλλά μετά από τόσα ΝΑΙ χρειάζεται και κάτι που να υποδηλώνει ενδιαφέρον για τον τόπο.

Στην ερώτησή της η κα. Μανδρέκα ζητάει κατ’ αρχήν τεχνική, οικονομική και πολιτική βοήθεια για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής αλλά και την αξιοποίησή της. Επίσης, ρίχνει το μπαλάκι στο υπουργείο εσωτερικών για να καθορίσει τις σχέσεις ΕΥΔΑΠ και Δήμων, και τέλος αναφέρεται στο πάντα «πιασάρικο» ζήτημα της επιβολής τέλους!

Πριν τον σχολιασμό  των παραπάνω, θα ήταν φρόνιμο να αναφερθούν μερικά γενικά στοιχεία σχετικά με την λίμνη του Μόρνου. Η διαδικασία για την κατασκευή της λίμνης ξεκίνησε το 1969, εν μέσω δικτατορίας και αυτό από μόνο του είναι μία πολύ καλή εξήγηση γιατί δεν διεκδικήθηκε κάτι τότε. Παρόλα αυτά, επειδή στην περιοχή κατάκλισης υπήρχαν περιουσίες, κυρίως χωράφια και αμπέλια αλλά και ένα ολόκληρο χωριό, δόθηκε η δυνατότητα οικονομικής αποζημίωσης στους θιγόμενους. Και επειδή η ζωή στην επαρχία και ειδικά στα ορεινά ήταν πάντα δύσκολη, το όνειρο όλων ήταν να πάρουν όσο περισσότερα μπορούσαν και να φύγουν για την Αθήνα όπου θα μπορούσαν να πάρουν ένα θυρωρείο! Άλλωστε η λίμνη γινόταν για την ύδρευση της Αθήνας και θα μπορούσαν να πίνουν νερό από τον τόπο τους. Οι πολιτικοί, που πάντα βλέπουν πιο μπροστά από τον απλό λαό, στήριξαν με όλα τα μέσα αυτή την πρακτική και δεν ασχολήθηκαν με το ανύπαρκτο τότε μέλλον της περιοχής.

Μετά από μερικά χρόνια η λίμνη γέμισε και έπρεπε να οριστεί κάποιο νομικό πλαίσιο με το οποίο θα εξασφαλιζόταν κυρίως η ασφάλεια της υγείας των καταναλωτών του νερού. Αυτό δεν αφορούσε μόνο την λίμνη του Μόρνου αλλά το σύνολο των ταμιευτήρων και ότι ισχύει εδώ ισχύει και στην Υλίκη, στην Παραλίμνη, στην Σταμάτα και στον Μαραθώνα. Τα ίδια ισχύουν και στον Εύηνο στην τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε πολύ μεταγενέστερα. Οι περιορισμοί έχουν να κάνουν με δραστηριότητες που μπορούν να προκαλέσουν μόλυνση ή ρύπανση των νερών και το σκεπτικό δεν είναι να δημιουργηθεί υστέρηση στην ανάπτυξη των περιοχών αυτών, όπως θέλουν να πιστεύουν μερικοί, αλλά να διαφυλαχθεί η υγεία των καταναλωτών. Το νερό αυτό η ΕΥΔΑΠ το διαθέτει στις περιοχές των οποίων έχει την διαχείριση της ύδρευσης και της αποχέτευσης, που αρχικά ήταν μόνο η περιοχή της πρωτεύουσας τώρα όμως είναι και αρκετοί άλλοι Δήμοι ακόμη και εκτός Αττικής. Στους παραπάνω Δήμους δεν είναι κανένας από τους δύο της Φωκίδας, οι οποίοι έχουν δικές τους επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης. Επίσης, η ΕΥΔΑΠ διαθέτει νερό και για άλλους σκοπούς -άρδευση,  βιομηχανία- αν της ζητηθεί και με το ανάλογο τίμημα.

Σε ότι έχει να κάνει λοιπόν, με την παραλίμνια περιοχή κανείς ποτέ δεν ασχολήθηκε σοβαρά με την σύνταξη ενός σχεδίου ανάπτυξης που θα λαμβάνει υπόψη τους ισχύοντες περιορισμούς, τους λόγους που υπάρχουν αυτοί οι περιορισμοί, την φυσιογνωμία της περιοχής -φυσικό περιβάλλον, πληθυσμιακή κατανομή, οικονομική δραστηριότητα, πολιτιστικό περιβάλλον κλπ.- και φυσικά την θέληση των κατοίκων. Αντίθετα, πάντα εκφραζόταν μία ρητορική για τους κακούς Αθηναίους (λες και μαζεύτηκαν επίτηδες στο λεκανοπέδιο για να καταστρέψουν τη Δωρίδα), την κακή ΕΥΔΑΠ (με την οποία ποτέ δεν κάθισε κανείς στο τραπέζι να αναζητήσει λύσεις), τους κακούς πολιτικούς (με εξαίρεση τους ντόπιους που προέρχονται από τον ίδιο πολιτικό χώρο) και για τους κατοίκους των περιοχών γύρω από τους άλλους ταμιευτήρες που είναι είτε αδιάφοροι είτε βολεμένοι εις βάρος μας. Επιπλέον με τις κατά καιρούς παρεμβάσεις ζητούνται αντισταθμιστικά μέτρα που στα αυτιά του κόσμου ηχούν σαν μετρητά που θα έρθουν στην περιοχή και θα μας λύσουν όλα τα προβλήματα.
Από την άλλη, αφέθηκε ανεξέλεγκτη κάθε δραστηριότητα και ότι έχει γίνει είναι ή με αμφισβητούμενες αδειοδοτήσεις ή εντελώς παράνομο. Το αποτέλεσμα στην οικονομία της περιοχής είναι η κύρια δραστηριότητά της που πάντα ήταν η κτηνοτροφία να διεξάγεται σε καθεστώς παρανομίας. Αλλά ακόμη και αυτή η φυσική, ιστορική και πολιτιστική φυσιογνωμία της περιοχής έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό αφού ο καθένας κατέστρεφε οτιδήποτε πίστευε ότι των εμπόδιζε (ακόμη και αρχαιολογικά ευρήματα). Άλλωστε το ενενήντα τοις εκατό απ’ ότι έχει κατασκευαστεί μετά την κατασκευή της λίμνης θεωρητικά δεν υπάρχει! Και σαν να μην έφτανε αυτό οι ηγεσίες της περιοχής έριξαν ότι χρήματα υπήρχαν σε έργα τσιμέντου με αποτέλεσμα να έχουμε πλέον τσιμεντοχώρια σε αντιδιαστολή με άλλες ορεινές περιοχές που καυχώνται για το φυσικό τοπίο τους και την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική.

Μετά από όλα αυτά, ακόμη θεωρούν μερικοί ότι αυτό που λείπει είναι η τεχνικοοικονομική βοήθεια για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού. Όταν πλέον δεν υπάρχουν παλιά γεφύρια, πέτρινες βρύσες ακόμη και παραδοσιακά αλώνια. Φυσικά δεν μιλάμε για παλιότερες κατασκευές που δεν είναι πλέον χρηστικές εδώ και αιώνες -βλέπε αρχαιότητες. Επίσης ζητάμε από το υπουργείο εσωτερικών να κάνει τον διαμεσολαβητή με την ΕΥΔΑΠ, όταν τόσα χρόνια οι ίδιοι οι δήμοι αρνούνται τον διάλογο και γιατί να μην το κάνουν αφού δεν έχουν να προτείνουν τίποτα ενώ από την άλλη μοιράζουν υποσχέσεις στους ψηφοφόρους.

Όσο για την επιβολή αντισταθμιστικού τέλους θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποια πράγματα. Πρώτα απ’ όλα αν επιβληθεί θα επιβαρύνει τους τελικούς καταναλωτές οι οποίοι ουσιαστικά θα αγοράζουν από την ΕΥΔΑΠ την υπηρεσία παροχής νερού και από την περιοχή προέλευσης του νερού το ίδιο το νερό. Αυτό όμως αντίκειται στην άποψη που θεωρεί το νερό ζωτικής σημασίας πόρο στον οποίο θα πρέπει να έχουν δωρεάν πρόσβαση όλοι οι άνθρωποι. Επίσης, έρχεται σε αντίθεση και με τα λεγόμενα των τοπικών «αρχόντων» σχετικά με τις χρεώσεις της ΕΥΔΑΠ προς τους Δήμους της Φωκίδας*, οι οποίοι και με το παραπάνω επιχείρημα αρνούνται να τις πληρώσουν.

Οι αιρετοί, λοιπόν, του νομού -σε δήμους, περιφέρεια και βουλή- ας αφήσουν τις διεκδικήσεις βιτρίνας όταν στριμώχνουν τα πράγματα. Αυτό που είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει, έστω και με τριάντα χρόνια καθυστέρηση, είναι μία ευρεία διαβούλευση στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι (πολιτικοί, ΕΥΔΑΠ, κάτοικοι, καταναλωτές, λοιποί φορείς) για να καταρτίσουν ένα σχέδιο δράσης για την περιοχή με το οποίο και το νερό αλλά και το περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές) θα προστατεύονται και οι κάτοικοι θα μπορούν να μείνουν και να ασκήσουν τις δραστηριότητές τους. Άλλωστε και η τεχνολογία έχει κάνει άλματα τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα πράγματα που θεωρούνταν ανέφικτα παλαιότερα να εφαρμόζονται τώρα.

*Οι Δήμοι της Φωκίδας (κυρίως ο Δ. Δελφών) αρνούνται να πληρώσουν στην ΕΥΔΑΠ με το σκεπτικό ότι το νερό είναι πρώτον δημόσιο αγαθό και δεύτερον προέρχεται από την Φωκίδα άρα ανήκει στους κατοίκους της περιοχής και όχι στην ΕΥΔΑΠ. Η ΕΥΔΑΠ από την άλλη ισχυρίζεται ότι δεν χρεώνει το νερό αυτό καθαυτό αλλά τις υπηρεσίες που προσφέρει μέχρι να φτάσει στο διυλιστήριο.

ΠΗΓΗ : http://amfissaface.gr