Στη σκιά του Παρνασσού

Σπύρος Τζόκας*

Στην κορφή του Παρνασσού βασίλευε ένας κέδρος, που έμοιαζε με ομπρέλα. Αγέρωχος αγνάντευε την απεραντοσύνη. Και στα πόδια του βουνού, στη σκιά η Αγόριανη. ....

Την αγκάλιαζαν τα πιο ψηλά βουνά. Στον τόπο αυτόν γεννήθηκε και ανδρώθηκε ο άνθρωπος που συνδέει τον Αρη Βελουχιώτη με τον καπετάν Διαμαντή. Πρόκειται για τον Δημήτρη Δημητρίου, πιο γνωστό ως Νικηφόρο. Συνδέεται με τον Γοργοπόταμο και το αντάρτικο στη Ρούμελη.

Ο Νικηφόρος φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων και πολέμησε κατά των Ιταλών και Γερμανών, ως διοικητής διμοιρίας βαρέων πολυβόλων. Προτάθηκε από τον διοικητή του για ηθική αμοιβή. Υπήρξε ο πρώτος σε όλη την Ελλάδα μόνιμος αξιωματικός που βγήκε στο βουνό εναντίον των κατακτητών μέσα από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Το βράδυ της 16ης Μαΐου 1946 συλλαμβάνεται συμπτωματικά στην οδό Αιόλου, προσάγεται σε δίκη και φυλακίζεται. Καταδικάστηκε το 1947 από στρατοδικείο «δις εις θάνατον» για την εκτέλεση ενός δωσίλογου το 1942. Η θανατική ποινή μετατρέπεται σε ισόβια κάθειρξη και αποφυλακίζεται το 1952.

Αυτή είναι η πρώτη ύλη της ιστορίας: ο άνθρωπος, ο μόχθος, ο αγώνας και οι αγωνίες του. Πρώτη ύλη και για την τέχνη. Αυτή είναι και η σχέση της ιστοριογραφίας και της τέχνης. Ετσι αλληλοσυμπληρώνονται και η καθεμιά με τη δική της σκευή και τις δικές της μεθόδους μάς γνωρίζουν τη μεγάλη πορεία του ανθρώπου προς την οριστική του απελευθέρωση από τα δεσμά της υλικής ανάγκης. Ετσι επιτυγχάνεται και ο συνδυασμός της μυθοπλασίας με την ιστορική αλήθεια.

Ο συνδυασμός αυτός είναι απόλυτα επιτυχής στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Αποστόλη Ασημακόπουλου που αναφέρεται στον καπετάν Νικηφόρο. Ο Απ. Ασημακόπουλος και γνωρίζει και σέβεται. Συμμερίζεται τα ιδανικά και τις αξίες με τις οποίες πορεύτηκε στη ζωή του ο ήρωας του οποίου τη ζωή και τη σκέψη επέλεξε να αποτυπώσει. Ετσι, το αποτέλεσμα φαίνεται έγκυρο ιστορικά, βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό, φορτισμένο από τις ιστορικές μνήμες που συγκροτούν το συλλογικό υποσυνείδητο του λαού μας.

Ο δημιουργός Απ. Ασημακόπουλος περιβάλλει τον ήρωά του με έλλογο θαυμασμό. Δεν υπερβάλλει. Δεν αφήνεται σε συναισθηματικές ακρότητες, ούτε προβαίνει σε ψυχολογικές εξηγήσεις ή πολιτικές θέσεις. Προτιμά τον διάλογο με τους απλούς ανθρώπους. Αξιοσημείωτο και ταυτόχρονα εξαιρετικό είναι το πάντρεμα της Αντίστασης με τις καθημερινές συνήθειες.

Με τον τρόπο αυτό, τα χρώματα κι οι μυρωδιές της περιοχής, οι καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων, η βιοπάλη, η αγάπη για τα γράμματα, η ρουμελιώτικη γη με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της δένονται διαλεκτικά, έτσι ώστε να διαμορφώσουν μια προσωπικότητα όχι απλώς πλούσια και ενδιαφέρουσα, αλλά πλήρη και έτοιμη να φτάσει στη θυσία για τα ιδανικά της, για τον λαό και την πατρίδα.

Η ανθρώπινη διάσταση είναι συνεχώς παρούσα στο έργο του δημιουργού. Εξάλλου ο δημιουργός δεν μεταλλάσσεται στο δημιούργημά του… είναι πηγαίος, ανθρώπινος, αισιόδοξος και αγωνιστικός, όπως είναι και στη ζωή του.

*πανεπιστημιακός-συγγραφέας

efsyn.gr