ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΡΑΧΜΑΝΙΟΝ ΤΟΥ 1913. Του Παναγιώτη Δημάκη

Ενώ μαίνεται ο πόλεμος, ενώ το άνθος τής Νέας Ελλάδος, μάχεται και διώκει τούς Οθωμανούς και Βουλγάρους, με τούς κρημνοβάτες Ευζώνους, .....

να δρασκελούν βουνά και κάμπους, απελευθερώνοντας, τούς σκλάβους αδελφούς μας, μερικοί στα μετόπισθεν, ακολουθούν τήν πρακτική, τής απεχθούς και τυραννικής, εξουσίας και Διοίκησης, πού τόσο έβλαψε τήν εθνική ενότητα, σε ώρες κρίσιμες και καθοριστικές, διαιρώντας, τον κοινωνικό πυρήνα τής μικροκοινωνίας και αδιαφορώντας, για τήν Εθνική ομογενοποίηση, σε κρίσιμες στιγμές. Οι μικρές αυτές Ειδήσεις, πού γράφονται εν θερμώ και με πόνον ψυχής, από τόν συμπατριώτη μας ανταποκριτή, εν προκειμένω, τού ΣΚΡΙΠ τής 20ης Αυγούστου 1913, τήν ώρα και τήν στιγμή, τής εθνικής ομοψυχίας, έχουν τήν ιδιαίτερη σημασία τους, αφού καταγράφονται γεγονότα επί τόπου και αποτελούν μεν, μικρό μέρος, τής μεγάλης, εν εξελίξει σκηνής τών εθνικών αγώνων, αλλά είναι και αμάχητες μαρτυρίες, τεκμήρια-ψηφίδες, απαραίτητες, για τήν σύνθεση, τής μεγάλης εικόνας, πού συνήθως, η γενική τρέχουσα Ιστορία παραλείπει. Ο καλός ανταποκριτής, παρακολουθώντας από πρώτο χέρι, το σκηνικό καθημερινότητας, τών αμάχων, πού είναι τα συνήθη, θύματα τής κακοδιοίκησης, σ ένα άξενο τοπίο εσωτερικού πολέμου, όπου οι γέροντες και η οικογένεια χωρίς ζώα, αφού ήσαν επιταγμένα, χωρίς σπόρο, αλλά και αδύναμοι, έπρεπε να δώσουν, τήν δική τους μάχη επιβίωσης, πολλές φορές σκληρή και ατελέσφορη. Αυτά περιγράφονται στήν ανταπόκριση αυτή, τού Πανταζόπουλου, από το Δραχμάνι, πού είναι και η εικόνα τής Ελληνικής υπαίθρου τότε. Παρατίθεται κατωτέρω, η ανταπόκρισις αυτή, με λίγες διευκρινιστικές σημειώσεις και σχόλια. 

Φώτο 1 ΣΚΡΙΠ 20-8-1913

....Συλλήψεις απόρων ανθρώπων – Χωροφύλαξ επικεικνύων τήν ανδρείαν του, είς γέροντας – Έκτροπα πράγματα – Χωροφύλαξ σιτέμπορος,

Δραχμάνιον Λοκρίδος ( τού ανταποκριτού μας) : από τινός, η κωμόπολις μας τρομοκρατείται υφ’ ενός ταμιακού εισπράκτορος και ενός χωροφύλακος, οι οποίοι συλλαμβάνουν, τους απόρους διακειμένους συμπολίτας μας, οι οποίοι στερούνται και αυτών, τών αναγκαίων μέσων, όπως ζήσωσι και, από τον γιακά πιάνοντες αυτούς, τούς πηγαίνουσι όπως πληρώσωσι τα χρέη των, είς το Δημόσιον. Αυτούς τούς ανθρώπους, είς τούς οποίους, θέτουσι χείρα , πρέπει να σέβονται να τούς εγγίσωσι, διότι άλλων μεν τα τέκνα ηκρωτηριάσθησαν, είς τον πόλεμον, άλλων δε, κατέστησαν ανίκανα προς εργασίαν. Προς σάς απευθυνόμεθα κ. Ταμία και κ. Διευθυντά τής Αστυνομίας, όπως θέσητε τέρμα είς τήν ανυπόφορον ταύτην κατάστασιν, διότι καθώς γνωρίζετε , η επιστράτευσις έγινε, τον παρελθόντα Σεπτέμβριον και η σπορά γίνεται ενταύθα τους μήνες Οκτώβριον και Νοέμβριον. Τι χρέος λοιπόν να πληρώση, ένας άνθρωπος τού οποίου, τα τέκνα είναι είς τον πόλεμον, τα κτήνη του έχουν επιταχθή και συνεπώς, δεν δύναται να σπείρη; Θα ειπήτε βεβαίως ότι ενόσω χρεωστούσι, πρέπει να πληρώνωσι και προς τούτο, θα καταδιωχθώσιν αμειλίκτως. Αλλά τα τέκνα των, προσέφεραν, είς τήν πατρίδα θυσίας ανεκτιμήτους, επιδείξαντα ανδρείαν θαυμαστήν. Εκτός τούτου , είναι ενδεείς χρημάτων. Κατά δε τας πληροφορίας μου, το Υπουργείον διέταξε η πληρωμή να γίνει άνευ βίας. Δεν πρέπει λοιπόν να συμβαίνωσι ταύτα εν εικοστώ αιώνι, καθώς το κατωτέρω λυπηρόν!

Ο περί ού ο λόγος χωροφύλαξ, στρίβων αρειμανίως τον μύστακά του, 

Φώτο 2 ,

έστη προ τού γέροντος Κ. Σταμοπούλου,* τού οποίου και τα τρία τέκνα, είναι εις τον πόλεμον, τα ζώα του έχουν επιταχθή, το εμπορικόν του κατάστημα είναι κλειστόν και, τού είπε, ωσεί διατάζων τον υπηρέτην του :

-Μωρέ γέρο, σήκω επάνω μωρέ να πληρώσεις το χρέος σου !

-Μα, παιδί μου, είπε ο γέρων τραυλίζων, και τα τρία παιδιά μου είναι είς τον πόλεμον ! Το μαγαζί μου είναι κλειστόν ! Τα μικρά μου εισοδήματα δε με αρκούσι να συντηρηθώ ! Όταν έλθωσι τα παιδιά μου, θα πληρώσω !

Ο χωροφύλαξ, ακούσας ταύτα προσεπάθησε να συλλάβη τον γέροντα, αλλ’ ευτυχώς επενέβη ο κ. Γεωρ. Λαιος * *- είς τον οποίον από τών ενταύθα γραμμών εκφράζομεν τα θερμά μας συγχαρητήρια- και εξήγησε είς τον χωροφύλακα, τήν κατάστασιν τού γέροντος. Τού χωροφύλακος επιμένοντος και απειλούντος το πάν, ο γέρων, ενδώσας ε2ις τήν επιμονήν αυτού τον ηκολούθησε , ειπών ότι από τα ολίγα που έχει, θα πληρώσει το χρέος του. Διεφιλονείκησαν όμως ώς προς τήν τιμήν, ο μεν χωροφύλαξ λέγει 38, ο δε ιδιοκτήτης 40. Ταύτα συμβαίνουσι καθώς και πλείστα άλλα.

ΣΗΜ. Συντ. Τα ανωτέρω, απαντούν επαρκώς, στις αλλαγές επωνύμων, από τούς αγροτοποιμένες τής εποχής και τής ελλιπούς τηρήσεως, τών καταγραφών στα Δημοτικά Δημοτολόγια, όπως πολλές φορές έχομεν, από τών αναρτήσεων αυτών υποσημειώσει. Συναφώς παρατίθεται και σπάνια, σχετική Φωτο, πού ώς αμάχητο, τεκμήριο εποχής, επιβεβαιώνει τήν αύρα, τής καθημερινότητάς, τών χωρικών.

* Ο αναφερόμενος γέρων Κ. Σταμόπουλος, είναι γενάρχης, τής πολύκλαδης οικογένειας, τής Ελατείας, αγωνιστών τού 1821, πού κατείχε, το ανατολικό οικοδομικό τετράγωνο, τής Κάτω Πλατείας, έναντι τού παλαιού φρέατος και τού Πλατάνου. Εκεί ήταν η παμπάλαια οικία, με το ισόγειο κατάστημα, πού σήμερα έχει κατεδαφιστεί. Ίσως μερικοί, να το θυμούνται ακόμη, ώς σπίτι τής " Κουφής ".

* * Ο Γεώργιος Λαϊος, υπήρξε ιερεύς στήν Ελάτεια, αυτήν τήν εποχή. ( περισσότερα στο βιβλίο μου Λαϊκά Λιθανάγλυφα και Χειρών ποιήματα εν Ελατεία. )