ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΗΣ. " Παραμύθι χωρίς όνομα, η ζωή μας δίχως όνειρα...."

Του  "Γ" (Επιλογή  και  σύνδεση  κειμένων,εικόνων  και  βίντεο)

Σαν σήμερα  στις  2  Δεκεμβρίου  το  1921  γεννήθηκε στη Νάξο ο θεατρικός  συγγραφέας, δημοσιογράφος  και  ακαδημαικός  Ιάκωβος  Καμπανέλης(βιογραφικό  του θα  δείτε  στο  τέλος  του  αφιερώματος  μας)   ο οποιος  πέθανε  στις 29 Μαρτίου  2011. Εμείς  σαν  ελάχιστο  αφιέρωμα   επαναλαμβάνουμε  παλαιότερη ανάρτησή  μας   για το   εξαίρετο, ιδιαίτερα  επίκαιρο  στις  μέρες  μας και  διαχρονικό  θεατρικό  του  έργο "Παραμύθι  χωρίς  όνομα" που  είχε  ανέβει.....

και  ανεβαίνει μέχρι  σήμερα  στις  θεατρικές  σκηνές σε  Αθηναικά  και  περιφερειακά θέατρα σε  μουσική  Μάνου  Χατζηδάκι.

Το " παραμύθι  χωρίς  όνομα" είναι το  δεύτερο  παιδικό  βιβλίο  της  Πηνελόπης  Δέλτα(1874-1941) , συγγραφέας, γνωστή κυρίως από τα ιστορικά της μυθιστορήματα  για παιδιά, η σημαντικότερη ίσως γυναικεία φυσιογνωμία στις κρίσιμες για τον Ελληνισμό πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα  . Σε  αυτό  βασίζεται  το  ομώνυμο, διαχρονικό  και  πάντα επίκαιρο  έργο  του  Ιάκωβου  Καμπανέλη.

Το  1910   η  Ελλάδα  μάζευε  τα  κομμάτια  της  και  μάθαινε  από  τα  παθήματά  της  από  τον  πόλεμο  του 1897. Το  1897 αφύπνισε    την  κοινή  γνώμη  που  ζητούσε εδώ  και  τώρα  αλλαγές. Σαν  αποτέλεσμα  ήρθε  το  το  κίνημα  του  1909  στο  Γουδί .

      ....Με  την  απαίτηση  του   λαικοστρατιωτικού  κινήματος  για γενική  αναδιοργάνωση  της  χώρας συντάχθηκε  η  Πηνελόπη  Δέλτα,  παρά  το ότι  τότε  ζούσε  στην  Αλεξάνδρεια και  έγραψε  το  "παραμύθι  χωρίς  όνομα".Πρόκειται για ένα παραμύθι με φιλοσοφικά στοιχεία, αλληγορικό και ηθικό περιεχόμενο, και διδακτικό τόνο.....                       

Από την εκπομπή του Γ. Παπαστεφάνου στη ΕΡΤ "Μουσική βραδυά". Στο επεισόδιο που ήταν αφιερωμένο στις μπουάτ της Πλάκας, ο Λάκης Παππάς τραγουδάει σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι και στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη "Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι", τραγούδι που αρχικά είχε γραφτεί για το θεατρικό έργο του Καμπανέλλη "Παραμύθι χωρίς όνομα" (1959).

  ...Τα γεγονότα της ιστορίας συμβαίνουν σε μια φανταστική χώρα, που ονομάζεται «Χώρα των Μοιρολάτρων» (ο τόνος σκόπιμα στο «-λά-»). Βασιλιάς της χώρας αυτής είναι ο Αστόχαστος (ή «Ασυλλόγιστος» στις πρώτες εκδόσεις του έργου) και βασίλισσα η Παλάβω. Ο γιος τους ονομάζεται Συνετός και οι κόρες τους Ζήλιω, Πικρόχολη και Ειρηνούλα...       

            

.... Η ιστορία αρχίζει όταν ο Αστόχαστος έχει οδηγήσει τη χώρα του στην απόλυτη κατάρρευση, στην οικονομική χρεοκοπία και στην αδυναμία επιβιώσεως, ενώ οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν τον τόπο τους. Σε τέτοιο σημείο έχει φθάσει η κατάπτωση του κράτους, ώστε το εγκαταλείπει και ο ίδιος  ο πρωθυπουργός παίρνοντας μαζί του ότι είχε απομείνει στο δημόσιο ταμείο...

...Το κράτος επιβιώνει μόνο χάρη στην οικονομική βοήθεια από τα γειτονικά βασίλεια, όπου βασιλεύουν ο «Εξάδελφος Βασιλιάς» και ο «Θείος Βασιλιάς». Μέχρι που μία ημέρα, αντί για την επόμενη «δόση» της οικονομικής βοήθειας φθάνει ένα καλάθι που περιέχει μία γαϊδουροκεφαλή...

...Αυτά όλα προκαλούν τη θλίψη αλλά και την αγανάκτηση του Βασιλόπουλου, του Συνετού, που αποφασίζει να πάρει τη μικρότερη αδελφή του και να ξενιτευτεί. Το αποτρέπει όμως η κυρα-Φρόνηση, την οποία συναντά τυχαία, και η οποία τον πείθει να μείνει, να γνωρίσει από κοντά τον λαό του και να αγωνισθεί για την αναδιοργάνωση του κράτους. ..

...Αυτό και γίνεται, η προσπάθεια όμως για αναδιοργάνωση φέρνει τον Συνετό σε σύγκρουση με τους αξιωματούχους και όσους άλλους εκμεταλλεύονταν το «μπάχαλο» που είχε προκαλέσει η διοίκηση του πατέρα του για το προσωπικό τους συμφέρον...

..Ο Δικαστής, που ανήκει σε αυτή την κατηγορία, φεύγει από τη χώρα και πείθει τον Θείο Βασιλιά να εκστρατεύσει εναντίον της χώρας του Αστόχαστου με τη βεβαιότητα ότι θα την κατακτήσει μέσα σε ελάχιστο χρόνο...

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ  ΑΠΟ  ΤΟ  ΕΡΓΟ  ΜΕ  ΤΟ  ΘΙΑΣΟ  ΝΟΝΙΚΑΣ  ΓΑΛΗΝΕΑ

...Ο Συνετός ωστόσο κατορθώνει να εμπνεύσει πίστη και εμπιστοσύνη στον λαό του, ο οποίος εξεγείρεται σαν ένας άνθρωπος και, πολεμώντας με θάρρος και ενθουσιασμό, κατατροπώνει τον εισβολέα. Αμέσως μετά αρχίζει η αναδιοργάνωση του κράτους με την επιμέλεια της κυρα-Φρόνησης.

Αναγνωρίζοντας ο Αστόχαστος τα όσα πέτυχε ο γιος του, υποχρεώνεται να τον ανακηρύξει βασιλιά της Χώρας των Μοιρολάτρων....

....Το 'Παραμύθι χωρίς όνομα', ένα από τα πιο αγαπητά έργα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, είναι βασισμένο στο ομώνυμο αφήγημα της Πηνελόπης Δέλτα. Ο μύθος του αποτελεί αλληγορία για την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται καθημαγμένη από τα διάφορα πολιτικά και κοινωνικά δεινά και δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να προσεγγίσει την νεοελληνική πραγματικότητα και τα προβλήματά της...

... Έτσι, μέσα από την επιστράτευση για πόλεμο που ετοιμάζει η χώρα, σατυρίζει το πώς διοικείται ο τόπος και τον τρόπο που αντιδρά ο λαός. Στόχος του είναι να μιλήσει για το ψεύδος της εποχής, που κάτω από μεγάλες λέξεις, τις οποίες ονομάζει ιδανικά, κρύβεται η παρακμή της κάθε εποχής.

Το βιβλίο της Δέλτα δραματοποιήθηκε στο ομότιτλο θεατρικό έργο  από τον θεατρικό συγγραφέα Ιάκωβο  Καμπανέλη το έτος 1959. Το έργο αυτό πρωτοπαίχτηκε, μετά από επιλογή του Καμπανέλλη, από τον θίασο «Νέο Θέατρο» των Βασίλη Διαμαντόπουλου - Μαρίας Αλκαίου τον χειμώνα 1959-1960 Με  μουσική  το  θεατρικό  έργο  έντυσε  ο  Μάνος  Χατζιδάκις.

# Γιατί; ρώτησε το Βασιλόπουλο.

- Γιατί πρέπει να μείνεις ανάμεσα στο λαό σου.

Είμαστε οι κύριοι του εαυτού μας

- Δεν μπορώ! αναφώνησε το Βασιλόπουλο. Δεν ξέρεις τι είναι ο λαός μου, το παλάτι, όλος ο τόπος...

Πατέρας μας ο βασιλιάς Αστόχαστος και τα κελάρια άδεια από κρασί και φαγητό

- Διόρθωσέ τον, αποκρίθηκε η κόρη.

- Εγώ; Πώς; Μα είμαι ακόμα παιδί, δεν ξέρω τίποτα, δεν έμαθα τίποτα, δεν είμαι τίποτα.

Είμαστε τα παιδιά και οι γονείς μας είμαστε οι υπολογιστές και οι εγκυκλοπαίδειες και οι παιδικές χαρές

Η κόρη τον κοίταξε συλλογισμένη.

- Γιατί θέλησες να φύγεις; ρώτησε.

- Γιατί πονούσα πολύ μέσα στην κακοήθεια και στην αταξία του παλατιού.

Είμαστε τα παιδιά και οι γονείς μας στο βασίλειο που καταρρέει στις άνυδρες μέρες στις χορταριασμένες πέτρες. Τα παραμύθια , ο δρόμος ,τα ταξίδια ,τα σύννεφα ,τα κτήρια τη νύχτα.

- Λοιπόν θα πει πώς έχεις μέσα σου κάτι, που αξίζει πιότερο από κείνα που δεν έμαθες

- Τι έχω;

- Έχεις φιλοτιμία και αξιοπρέπεια.

Το Βασιλόπουλο συλλογίστηκε λίγο. Ύστερα ρώτησε:

- Και τι μου χρησιμεύουν αυτά;

- Χρησιμεύουν να βρεις μέσα σου τη δύναμη και τη θέληση να ξαναφτιάσεις το έθνος σου

Γιατί είμαστε το Βασιλόπουλο κι ο λαός. Από εμάς ξεκινάει και σε εμάς καταλήγει. Εμείς ψηφίζουμε κι εμείς εκλεγόμαστε εμείς αγοράζουμε κι εμείς καταναλωνόμαστε. Γεμίσαμε τις ντουλάπες μας με ρούχα που δε χρειαζόμασταν και πήραμε δάνεια για διακοπές κάπου πιο μακρυά από το μικρό χωριό μας. Στηρίξαμε τα καθεστώτα ψεύδους και ντροπής μιας δίχρωμης οικογενειοκρατίας. Κλείσαμε τα μάτια και υποθέσαμε οτι κάποιος άλλος θα αγωνιστεί για εμάς όσο εμείς θα ονομάζουμε ζωή μια ντουζίνα εικονογραφημένα διαφημιστικά. Και τώρα που το βασίλειό μας καταρρέει, είμαστε έτοιμοι να τα εγκαταλείψουμε όλα πίσω και να φύγουμε μακρυά, για εκεί έξω που είναι αλλιώς, για εκεί που έχει ακόμα ευκαιρίες, για οπουδήποτε αλλού από εδώ.

Όχι δεν πρέπει τώρα να φύγουμε !

Γιατί τώρα ξέρουμε που κάναμε λάθος κι αυτό μας κάνει πιο δυνατούς από ποτέ!

Ξέρουμε μαζικά και έντονα και σίγουρα και ολοκληρωτικά.

Ξέρουμε γιατί το βιώνουμε στο πετσί μας και δεν έχουμε άλλα περιθώρια αναβολής.

Ξέρουμε γιατί μαυρίσαμε και σκοτεινιάσαμε και αδειάσαμε τόσο, που μας λείπουν με πόνο τα πρωταρχικά στοιχεία.

Ξέρουμε και τώρα που ξέρουμε πρέπει να μείνουμε και να το προσπαθήσουμε με όλο μας το είναι χωρίς να εξαιρέσουμε τον εαυτό μας επειδή είμαστε η γενιά που έρχεται ή επειδή είμαστε η γενιά που φεύγει - όσο θα νιώθουμε οτι δεν φταίξαμε θα μεταθέτουμε. #

ΛΙΓΑ  ΛΟΓΙΑ  ΓΙΑ  ΤΟΝ  ΙΑΚΩΒΟ  ΚΑΜΠΑΝΕΛΗ.

O Ιάκωβος Καμπανέλλης  ήταν θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στη Νάξο στις 3 Δεκεμβρίου του 1922. Στη κατοχή αναμείχθηκε στην αντίσταση αλλά όταν συνελήφθη από τους Γερμανούς (1943) οδηγήθηκε και κρατήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν μέχρι τις 5 Μαΐου 1945 οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις.

Αν και δεν ολοκλήρωσε γυμνασιακή μόρφωση έδειξε ιδιαίτερη αφοσίωση στο γράψιμο. Τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ανακάλυψε ο Αδαμάντιος Λεμός. Το πρώτο θεατρικό έργο του ήταν «ο Χορός πάνω στα στάχυα» που παρουσιάστηκε τη θερινή θεατρική περίοδο 1950 από το θίασο Λεμού στο Θέατρο «Διονύσια» της Καλλιθέας.

Στο βιογραφικό του Ιάκωβου Καμπανέλη υπάρχουν πολλά θεατρικά του έργα όπως «Έβδομη μέρα της δημιουργίας», «Η Αυλή των θαυμάτων», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Γειτονιά των Αγγέλων»,  «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», «Αποικία των τιμωρημένων», «Το μεγάλο μας τσίρκο», «Ο εχθρός λαός» και «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα», και  πάρα  πολλά  άλλα.

O Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε επίσης σενάρια κινηματογραφικών ταινιών κυριότερα των οποίων είναι:

* Στέλλα σε σκηνοθεσία Κακογιάννη.

* Ο δράκος σε σκηνοθεσία Κούνδουρου.

* Αρπαγή της Περσεφόνης σε σκηνοθεσία Γρηγορίου.

* Το κανόνι και τ΄ αηδόνι σε σκηνοθεσία Ιάκωβου και Γιώργου Καμπανέλλη.

* Κορίτσια στον ήλιο σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.

Επίσης, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης συνέγραψε και το βιβλίο «Μαουτχάουζεν». Έργα του Ι.Κ. έχουν μεταφρασθεί και παιχτεί στην Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Σουηδία. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία στις εφημερίδες «Ελευθερία» (1963-65), «Ανένδοτος» (1965-66) και από το 1975 στα «Νέα». Υπήρξε επίσης μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.

                               "Γ"